Bahasa Tionghoa Khusus Rujia #2

儒家汉语 (rú jiā hàn yǔ)

---

oleh Suyena Adegunawan (陳書源 Tan Su Njan)

---

《论语》学而 - xué ér – Sabda Suci I, Belajar, Pasal 2. 

有子曰：「其为人也孝弟，而好犯上者，鲜矣；
yǒu zǐ yuē qí wéi rén yě xiào dì ér hǎo fàn shàng zhě xiǎn yǐ

不好犯上，而好作乱者，未之有也。
bù hǎo fàn shàng ér hǎo zuò luàn zhě wèi zhī yǒu yě

君子务本，本立而道生。孝弟也者，其为仁之本与！」
jūn zǐ wù běn běn lì ér dào shēng xiào dì yě zhě qí wéi rén zhī běn yǔ

Terjemahan dalam Kitab Si Shu yang dikeluarkan Matakin:

(1) Yucu (You Zi) berkata: "Seseorang yang dapat berlaku Bakti dan Rendah Hati, tetapi suka menentang atasan, sungguh jarang terjadi; tidak suka menentang atasan, tetapi suka mengacau, ini belum pernah terjadi.

(2) Maka seorang Kuncu mengutamakan pokok; sebab, setelah pokok itu tegak, Jalan Suci akan tumbuh. Laku Bakti dan Rendah Hati itulah pokok Peri Cinta Kasih."

Dalam terjemahan ini ada yang perlu dikomentari: 

huruf 弟 (dì) diterjemahkan dengan "rendah hati", huruf itu seharusnya 悌 (tì) artinya 顺从兄长 (shun cóng xiōng zhǎng) "hormat atau menurut kepada kakak laki-laki".

Gejala bahasa ini jiajiezi 假借字 (jiǎ jiè zì) atau kata pinjaman. Jiajie zi dilakukan karena pada zaman Nabi Kong Zi, perbendaharaan kata/huruf masih kurang dibandingkan dengan ide yang akan diungkap.

 
Huruf 作乱者 (zuò luàn zhě) diterjemahkan dengan "mengacau", dalam hal ini hanya diterjemahkan kata 作乱 (zuò luàn), ini pun sebaiknya diterjemahkan "pemberontak".

Huruf 者 (zhě) artinya "orang yang melakukan" maka 作乱者 (zuò luàn zhě) seyogianya diterjemahkan dengan "memberontak".

Usulan perbaikan terjemahan:

You Zi berkata: "Orang berbakti dan hormat kepada kakak laki-laki, tetapi suka menentang atasan, jarang terjadi; tidak menentang atasan, tetapi jadi pemberontak, belum pernah terjadi.

Seorang Jun Zi mengutamakan hal pokok; setelah hal pokok itu tegak, Jalan Suci akan tumbuh. Laku Bakti dan hormat kepada kakak laki-laki itulah pokok Cinta Kasih."

Dengan huruf tradisional【繁體字】 (fán tī zì)

有子曰：「其為人也孝弟，而好犯上者，鮮矣；不好犯上，而好作亂者，未之有也。君子務本，本立而道生。孝弟也者，其為仁之本與！」

Arti kata

有子 (yǒu zǐ): nama murid Nabi Kong Zi
曰 (yuē): berkata
其 (qí): orang itu, orang yang
孝 (xiào) berbakti; laku bakti, hormat dan cinta anak kepada orang tua;
孝顺父母 (xiào shun fù mǔ): filial piety
弟 (dì) dari kata 悌 (tì) hormat dan cinta adik kepada kakak;
顺从兄长 (shun cóng xiōng zhǎng), menurut kata-kata kakak laki-laki; fraternal submission
好 (hǎo): suka, sering
犯上 (fàn shàng): menentang atasan; memberontak
鲜 (xiān) (xiǎn): sedikit, jarang
矣 (yǐ): partikel; dalam bahasa Indonesia: kah, lah
乱者 (luàn zhě): biang keladi kerusuhan, pengacau; dalam hal ini: pemberontak
未之有 (wèi zhī yǒu): tidak pernah ada, tidak pernah terjadi
也 (yě): partikel; dalam bahasa Indonesia: kah, lah
君子 (jūn zǐ): Susilawan
务本 (wù běn): 专心致力于根本的事务 (zhuān xīn zhì lì yú gēn běn de shì wù) sepenuh hati, sama sekali berkonsentrasi pada hal pokok, yang paling penting; radical; root
道 (dào): Jalan Suci; jalan kemanusiaan menurut Kong Jiao; ajaran agama, jalan kebenaran
为仁之本 (wéi rén zhī běn): jalan pikiran filosofi tertinggi dari Nabi Kong Zi; pokok pikiran jadi manusia; pokok dari Cinta Kasih

Dengan bahasa sehari-hari【白话文】 (bái huà wén):

有子说：”孝顺父母，顺从兄长，
yǒu zǐ shuō xiào shùn fù mǔ shùn cóng xiōng zhǎng

而喜好触犯上层统治者，这样的人是很少见的。
ér xǐ hào chù fàn shàng céng tǒng zhì zhě zhè yàng de rén shì hěn shǎo jiàn de

不喜好触犯上层统治者，而喜好造反的人是没有的。
bù xǐ hào chù fàn shàng céng tǒng zhì zhě ér xǐ hào zào fǎn de rén shì méi yǒu de

君子专心致力于根本的事务，根本建立了，
jūn zǐ zhuān xīn zhì lì yú gēn běn de shì wù gēn běn jiàn lì le

治国做人的原则也就有了。孝顺父母、顺从兄长，
zhì guó zuò rén de yuán zé yě jiù yǒu le xiào shùn fù mǔ shùn cóng xiōng zhǎng

这就是仁的根本！”
zhè jiù shì rén de gēn běn

(bwt)